صفحه اصلی دانشگاه
ریاست دانشگاه
معاونتهای دانشگاه
نهاد رهبری
دانشکدهها
بیمارستانها
شبکه ها
مراکز تحقیقاتی
بهداشت محيط
سلامت خانواده و جمعیت
سلامت روانی ،اجتماعی واعتیاد
گروه گسترش و توسعه شبکه
امورعمومی
معرفي واحد
مرکز مشاوره بیماریهای رفتاری
معرفی پرسنل مرکز
کلیات عفونت اچ آی وی - ایدزخبر و اصول خبرنویسی
خبر پرارزشترین کالای روز است و نقش خبرسازان در دنیای امروز بسیار با اهمیت است. خبر گزارشی از واقعیت‌هاست ولی هر واقعیتی را نمی‌توان خبر نامید، خبر الزاماً گزارش رویدادهای جاری (تازه) نیست. ممکن است واقعه‌ای که سال‌ها قبل رخ داده، با نمایان شدن اطلاعات تازه ارزش خبری پیدا کند. گاهی خبر رویدادی است که قرار است اتفاق بیفتد اما هنوز رخ نداده است.
روابط عمومی‌ها یکی از منابع تولید خبر در سازمان هستند. رسالت روابط عمومی در سازمان جستجوی اطلاعات و اخبار و انتقال آن به مخاطبان است مهمترین مرحله در فرآیند تهیه خبر شناخت خبر است که بدون شک وظیفه کارشناس روابط عمومی است و به مهارت فردی و ذاتی خبرنگار مربوط است به گونه‌ای که چگونگی و شیوه نگارش خبر یک نوع مهارت علمی و تجربی محسوب می‌شود.
مفاهیم اساسی
مفاهیم اساسی در خبرنویسی عبارتند از: درستی، روشنی و جامعیت خبر. آنچه مسلم است خبری که از طریق رسانه‌ها به اطلاع مردم می‌رسد باید از مرحله گردآوری اطلاعات تا مرحله ارائه حاوی این مفاهیم باشد:
درستی خبر
ارائه اطلاعات درست به مخاطبان از وظایف مهم رسانه‌های خبری است و اطمینان از درستی مطالب از ضروریات حرفه روزنامه‌نگاری است.
باید رویداد را آنطور که هست ارائه شود نه آن طور که خبرنگار مایل است اتفاق افتاده باشد. انتشار مطالب نادرست درباره اشخاص حقیقی یا حقوقی خبرنگار و مؤسسه خبری را با مشکلات قانونی روبرو می‌سازد و سبب سلب اعتماد مخاطبان می‌شود.
روشنی خبر
صراحت لهجه و روشنی نوشتاری خبرنگار، از ویژگیهای مهم این حرفه است. اگر اطلاعات به زبان ساده، رسا و روشن بیان نشود در جلب مخاطب موفق نبوده و قابل درک نخواهد بود. بکاربردن اصطلاحات پزشکی، فنی و حقوقی باید طوری باشد که برای همگان قابل فهم و درک باشد اگرچه زمان یکی از عوامل پرفشار در کار تهیه خبر است اما این عامل نباید مانع تهیه خبر صحیح و صریح باشد یکی از دلایل ابهام خبری درک ناقص خبرنگار از رویداد است لذا به منظور رفع این مشکل خبرنگار باید همواره مطالعه داشته و اطلاعات خود را به روز نماید.
جامعیت خبر
خبر در حین انتشار باید به سوالات بوجود آمده در ذهن مخاطب پاسخ دهد. استفاده از اطلاعات آرشیوی و اشاره به سابقه خبر به جامعیت خبر کمک می‌کند تا خبر جامع و کاملی بوجود آید.
ارزشهای خبری
جهان امروز با وسعت و شکل پیچیده خود هر روز شاهد هزاران جریان سیاسی – اجتماعی – اقتصادی و … است که بدون شک امکان انتقال همه این وقایع وجود نخواهد داشت.
تشخیص این مطلب که چه رویدادی ارزش تهیه خبر و گزارش را دارد همان ارزشهای خبری نام دارد. این ارزشها و معیارها به تنهایی و یا با ترکیب یک رویداد را پدید می‌آورند.
یکی از وظایف کارشناسان تهیه خبر در روابط عمومی‌ها شناخت ارزشهای خبری نهفته در خبر است که ضمن کمک در شناسایی خبر به عنوان معیار ارزش‌گذاری هم مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
ارزش در برگیری
زمانی است که رویدادی تمام یا قسمت اعظم جامعه را تحت‌الشعاع خود قرار دهد و تأثیر مستقیم بر نفع و زیان مادی و معنوی افراد جامعه داشته باشد و گروه بیشتری از مخاطبان خود را پوشش دهد. در روابط عمومی اخباری که تهیه می‌شوند باید این عامل را مدنظر داشته باشند چرا که نشریات خبری داخلی اغلب برای کارکنان و مخاطبان به طور مستقیم تهیه می‌شود جامعیت و دربرگیری برجسته‌ترین ارزش خبری است که در اخبار روابط عمومی‌ها وجود دارد.
ارزش شهرت
اشخاص یا شخصیتهای مختلف حقیقی و حقوقی گاهی به خاطر فعالیت خاص ملی یا فراملی و جهانی دارای شهرت می‌شوند گاهی برای برجسته کردن رویدادی باید به شهرت و شخصیت صاحب نقش در رویداد تکیه کرد تا به برجستگی خبری دست یافت گاهی شهرت بار منفی دارد و گاهی در رویداد به سمبل‌های مادی و معنوی ملی اشاره می‌شود در هر حال چه شهرت خبر وابسته به یک فرد تبهکار و خاطی باشد و چه اشاره به آثار باستانی یک کشور متمدن داشته باشد و یا به شخصیتی مذهبی و حقیقی یک فرد، تفاوتی نخواهد داشت.
در روابط عمومی‌ها به طور عمده اخبار منعکس شده حاوی این ارزش هستند چرا که اغلب پیرامون مسئولین سازمانی هستند.
زبان، فرهنگ، اعتقاد و مذهب عاملی است که گروههای انسانی را از هم جدا می‌کند. رویدادهایی که حول این محورها باشند، قاعدتاً برای همان قوم مهم و حائز اهمیت هستند و اغلب این اخبار در نقطه‌ای ارزش ویژه دارند و در نقطه‌ای دیگر یا بین گروه دیگری کمتر جالب توجه هستند این مورد در اخبار داخلی کشورها هم مصداق پیدا می‌کند.
در اخبار روابط عمومی‌ها این عامل به میزان زیادی مشهود است. اغلب اخبار داخلی سازمانها برای کارکنان درونی مفید است و هیچ جذابیتی حتی برای خانواده آنان ندارد یکی از پیشنهادهای موجود این است که حال که نشریه‌ای درون سازمانی با هزینه‌های گزاف و زحمت فراوان قرار است تولید شود بهتر است خانواده کارکنان سازمانی را هم از مطالعه مجلات غیره بی‌نیاز سازد و مطالبی پیرامون آموزشهای مهارت زندگی و تربیتی، سرگرمی و اطلاعات عمومی را درخود داشته باشد تا بتوان از جنبه‌های مختلف از یک نشریه داخلی استفاده کرد. با این اقدام می‌توان از کسالت‌آور بودن مطالب یک نشریه کاست.
زمان و تازگی رویداد
عامل زمان همیشه مورد توجه بوده و در انعکاس یک خبر از مهمترین عوامل می‌باشد. خبر زمانی ارزش و اهمیت دارد که به سرعت منتشر شود و تازگی به خبر ارزش ویژه‌ای می‌بخشد.
هر واقعه ترکیبی از ارزشهاست ولی ارزش زمان پیوسته جزء تغییرناپذیر خبر است.
در اخبار روابط‌عمومی‌ها اغلب این عامل کمتر رعایت می‌شود، چرا که اخبار روابط‌عمومی‌ها به صورت هفته‌نامه، ماهنامه و فصلنامه منتشر می‌شود. پیشنهاد می‌شود در نشریات روابط‌عمومی‌ها جای خالی تازگی رویداد را با حاشیه خبر پرکرد. اصل خبر اغلب قبل از انتشار به سمع و نظر کارکنان سازمانی می‌رسد اما نکات احتمالی که در حاشیه خبر است به همراه عکسهای جذاب و دیدنی و بررسی رویداد از زوایای مختلف با دیدگاه افراد مختلف از جمله کارهایی است که به جذابیت خبر می‌افزاید.
برخوردها، تضاد، اختلاف و درگیری‌ها
رویدادهایی که حاوی یک نوع تضاد فردی، ملی و جهانی باشد جذابیت خاص خبری دارد. چه این تضاد فکری، فیزیکی و یا ایدئولوژیکی باشد. تمام خبرهایی که حاوی تصادف، سیل، مرگ و میر عمومی و بیماریهای واگیر و اعتصاب‌ها باشد در این دسته می‌گنجد.
اخبار منتشر شده از سوی روابط عمومی‌ها چون از فیلترهای مختلف می‌گذرد و دروازه‌بانی می‌شوند فاقد این ارزش هستند چرا که متأسفانه روابط عمومی‌ها مبلغ سازمان خود هستند و هرگونه اخبار که اعتبار و صلاحیت سازمان متبوع آنها را زیر ذره بین قرار دهد از طریق روابط عمومی‌ها منتشر نخواهد شد.
استثناء و شگفتی
رویدادهای خارق‌العاده و نادر که گاهی هرچند سال یک بار یا برای اولین بار پیش می‌آید و یا حتی اختراعات و اعمال عجیب انسانی مثل جنایاتی که به شکل خاصی رخ می‌دهد جزء این گروه هستند این گونه اخبار به خودی خود همواره مورد توجه قرار می‌گیرند و از نظر ارزش خبری از قدرت جذابیت خاصی برخوردار هستند در روابط عمومی‌ها این اخبار از کمیت زیادی برخوردار نیست چرا که اخبار روابط عمومی‌ها اغلب عادی، روزمره، روتین و آرام هستند و کمتر جنبه شگفتی و اعجاب دارند.
فراوانی تعداد، مقدار و بزرگی رویداد
رویدادهایی که در آن تعداد کثیری ذینفع باشند در واقع بزرگی اعداد و ارقام همواره ارزش خبری است که خبر را برجسته و جذاب می‌کند مثل اخبار حوادثی که در آن تعداد کثیری دچار خسارت و مرگ و میر شوند.
مجاورت
گاهی رویدادی در محل و یا شهری اتفاق می‌افتد که برای شهر دیگری یا کشور دیگر ارزش خبری نیست مجاورت به دو شکل جغرافیایی و معنوی یکی از ارزشهای مهم خبری است.
عناصر خبر
تنظیم خبر از مراحل سخت کار خبری است که بدون شناخت ارکان آن امکان‌پذیر نیست. ارکان خبر در واقع پاسخگویی سوالهای مخاطب است. در صورت عدم استفاده صحیح از این عناصر، خبر دچار ابهام شده و جذابیت کافی نخواهد داشت.
شناخت ارکان خبر به خبرنگار کمک می‌کند قبل از نگارش، از اطلاعات مؤثر و مفید به خوبی و به جا استفاده کند.
دراخبار روابط‌عمومی‌ها استفاده صحیح از عناصر خبر به جامعیت خبر کمک می‌کند و اطلاعات داخلی سازمان را آن طور که همیشه مورد نظر کارکنان است به اطلاع آنها می‌رساند در واقع در اخبار داخلی لزوماً همه عناصر باید استفاده شود.
که:
پاسخگویی به این سوال ارزش شهرت خبری را در بردارد.
خبرنگار باید بداند چه شخصی یا چه چیزی در پیدایش رویداد دخالت داشته و اطلاعات را به طور کامل به مخاطب ارائه نماید مخاطب باید بتواند با مطالعه خبر سوال چه کسی؟ چه گروهی؟ چه چیزی؟ را در ذهن خود پاسخ گوید.
کجا:
پاسخگویی به این سوال به ارزش مجاورت اشاره دارد.
گاهی در یک خبر موقعیت جغرافیایی برای مخاطبان مهم و حساسیت برانگیز است در اینگونه موارد باید با اشاره به مکان مورد نظر این سوال را در ذهن مخاطب پاسخ گفت که رویداد در چه محلی اتفاق افتاده است.
کی:
پاسخگویی به این سوال تاکیدی بر ارزش زمان و تازگی رویداد دارد.
اگر زمان وقوع رویداد اهمیت ویژه دارد باید زمان در ابتدای خبر بیاید ولی اگر زمانی از وقوع رویداد گذشته باشد تاکید بر جنبه تازگی خبر لزوم ندارد بلکه باید از دیدگاه جدیدتری به خبر پرداخته و بررسی‌های حاشیه‌ای را جایگزین نماید. این همان وظیفه‌ای است که روابط عمومی‌ها باید در انتشار اخبار خود به آن توجه کنند.
چه:
چه، از جمله عناصری است که اگر خبر با پاسخگویی به آن شروع شود سبب جذابیت خبر می‌شود. «چه» ممکن است به تصویب یک لایجه و یا وقوع حادثه‌ای اشاره داشته باشد.
عنصر «چه» به ماهیت رویداد مربوط است خواه فعلی صورت پذیرفته باشد یا انجام نشده باشد.
چرا؟ چگونه؟
علت، انگیزه، نحوه وقوع رویداد با این عنصر پاسخ گفته می‌شود.
در واقع این عنصر به تشریح و تعریف رویداد می‌پردازد گاهی در یک رویداد خبرنگار از وقوع آن اطلاع دارد اما از علت وقوع و یا انگیزه اطلاع کافی ندارد. در این زمان باید با بدست آوردن اطلاعات کافی در خبرهای آتی به دنبال پاسخگویی به این عنصر در اخبار خود باشد.
اما در اخبار روابط‌عمومی‌ها همیشه این عنصر از جذابیت ویژه‌ای برای مخاطب برخوردار است. خبرنگار روابط عمومی همیشه زمان کافی برای جمع‌آوری اطلاعات و دلایل وقوع رویداد را دارد و می‌تواند آن را با پردازش به بهترین شکل به مخاطبان خود ارائه نماید.
عوامل تأثیرگذار بر فرایند خبر
از لحظه‌ای که رویدادی شکل می‌گیرد تا زمانی که آن رویداد تبدیل به خبر و یا گزارش می‌شود مراحل مختلفی را طی می‌کند عوامل بسیاری در شکل‌دهی خبر مؤثر هستند.
گاهی خبر شکل می‌گیرد اما قبل از رسیدن به سمع و نظر مخاطب بارها و بارها تغییر شکل می‌دهد و یا به عبارت علمی‌تر دروازه‌بانی می‌شود.
از جمله عوامل تأثیرگذار روی خبر و یا گزارش می‌توان به عوامل درون سازمانی و برون سازمانی اشاره داشت.
عوامل درون سازمانی
این عوامل شامل:
– اعمال نظر مدیریت و سیاستهای خاص خبری هر سازمان که بصورت آشکار و نهان در هر سازمان وجود دارد.
– اعمال نظر خبرنگار به عنوان فردی که از جنبه‌های علمی به شیوه تهیه خبر می‌نگرد
– توجه به علایق جامعه مخاطبان و تهیه خبر مطابق با ذائقه مخاطب
– مسائل فنی رسانه انتشار دهنده به مکان در نظر گرفته شده برای انتشار در روزنامه و هماهنگی شکل تیتر در صفحه روزنامه یا نشریه و یا وقت و زمان در رادیو و تلویزیون و ….
عوامل برون سازمانی
عواملی که از خارج سازمان در شکل‌دهی خبر تأثیر خواهند داشت شامل:
– محدودیتهای قانونی که مانع از انتشار برخی از اخبار است
– اعمال نفوذ اشخاص حقیقی و حقوقی که تفکرات و عقاید آنان در سطح ملی و منطقه‌ای مؤثربوده و قابل بررسی است به نحوی که سیاستهای خبری آنان در خارج سازمان روی اخبار داخلی منعکس می‌شود.
– منابع خبری که در خارج سازمان اخباری برای مؤسسه خبری ارسال می‌کنند این مؤسسه‌ها هرنوع خبری که دریافت می‌کنند ناچار هستند همان خبر را با تغییر شکل ارسال نمایند. و کمتر فرصت پیدا می‌کنند تا اخبار را همان طور که می‌خواهند منعکس نمایند و این مشکل هم به نوعی از جمله عواملی است که ناخواسته از بیرون سازمان روی اخبار سازمانی تأثیر می‌گذارد.
دروازه‌بانی خبر
پس از اینکه خبر با تمام این شرایط شکل گرفت و تولید شد به مرحله‌ای می‌رسد که توسط مدیر گروه خبری یا مدیر روابط عمومی گزینش می‌شود و اخباری که به نوعی به صلاح سازمان است فرصت انتشار پیدا می‌کنند.
لفظ دروازه‌بان (Gate keeper)برای اولین بار توسط کورت لوئین (Kurt Lewin) در زمان جنگ دوم جهانی بیان شد. لوئین یکی از کارشناسان علوم اجتماعی امریکا است و تحقیقات او هیچ ارتباطی به حرفه روزنامه نگاری ندارد در واقع او این لفظ را در پروسه تهیه مواد غذایی از تولید تا مصرف بکار برده است. اما بعدها این اصطلاح به دلیل موضوعیت و کاربرد خاص خود وارد قلمرو روزنامه‌نگاری و خبرنگاری شد. به عبارت بهتر در هر مؤسسه تولید خبر، افرادی آگاهانه روی سرنوشت خبر تأثیر می‌گذارند. معیارهای فردی و ضوابط سازمانی گاهی مانع از انتشار کل و یا قسمتی از خبر می‌شوند که این روند و موانع موجود در مسیر تولید خبر را «دروازه‌بانی خبر» می‌گویند.
تهیه و تنظیم خبر
لید
پاراگراف و بند اول در تنظیم خبر را لید می‌نامند.
لید(Lead) در اصطلاح به معنی هدایت و راهنمایی است و در واقع خلاصه مطالب مهم هر خبر است که خواننده را به مطالعه خبر اصلی تشویق می‌کند.
لید شامل ۲ الی ۴ جمله است و به انواع زیر تقسیم می‌شود:
– لیدهایی که به عناصر خبر پاسخ می‌گویند این دسته از لیدها در ابتدای جمله با پاسخ، یکی از عناصر خبر آغاز می‌شود مثل لیدهایی که با اسم شخص، مکان، زمان، ماهیت و چگونگی وقوع رویداد شروع می‌شود.
– لیدهایی که ارزشهای خبری (شهرت، مجاورت، تازگی و ..) را برجسته می‌کنند در این لیدها از ارزشهای خبری در تهیه لید استفاده می‌شود
– لید سوالی و استفهامی: که برای جذاب کردن خبر لید با یک پرسش مهم و حساسیت‌برانگیز شروع می‌شود.
– لید نقلی: که بصورت مستقیم یا غیرمستقیم با طرح یک سوال آغاز می‌شود و در واقع در بردارنده ارزش شهرت است و این سوال که در خبر پاسخ داده خواهد شد در واقع سوال مورد نظر مخاطبان است و به این دلیل موجب جلب توجه می‌شود.
– لید تاریخی: این نوع لید در واقع به سابقه خبر اشاره داشته و مخاطب را سرشار از اطلاعات مورد نیاز برای درک بهتر خبر می‌نماید.
– لید تشریحی و تحلیلی: این نوع لید در اخبار سیاسی و اقتصادی و گزارشها بکار برده می‌شود که در ابتدای خبر به تشریح و تحلیل پرداخته و دلایل وقوع را نقادانه بررسی می‌نماید.
– لید تمثیلی: استفاده از ضرب‌المثل و نکات ظریف ادبی در لید به منظور بیان رویدادی در واقع یکی دیگر از ترفندهای ایجاد جذابیت در خبر است.
– لید فهرستی: در این لید اخبار به شکل بریده بریده و تیتر مانند بدون هیچ گونه توضیحی می‌آید به این معنی که این مطالب همگی در خبر وجود دارد و در واقع مخاطب را راهنمایی می‌کند که برای دسترسی به اطلاعات به متن اصلی خبر مراجعه کند.
– لید قیاسی: در این لید بین ۲ واقعه که مرتبط هستند رابطه‌ای متناسب برقرار می‌شود تا درک رویداد بهتر و جذابیت آن بیشتر باشد.
– لید غیرمتعارف: که از ذوق و هنر خبرنگار سرچشمه می‌گیرد و اغلب بیان اخبار ورزشی، هنری و حوادث به این شیوه صورت می‌گیرد.
سبک‌های خبری
سبک هرم وارونه
در این نوع سبک چکیده و مهمترین قسمت مطالب در ابتدای خبر می‌آید و توضیحات اضافه و اخبار کم‌ارزش‌تر در قسمتهای بعدی و پایانی خبر قرار می‌گیرد. در این سبک لید مهمترین قسمت خبر است.
تحقیقات موجود در روزنامه‌نگاری نشان می‌دهد که هرچه مطالب طولانی‌تر باشد تعداد خوانندگان کمتر هستند به عبارت بهتر تعداد خوانندگان خبر با تعداد پاراگراف‌ها رابطه معکوس دارد.
این سبک مزایایی دارد از جمله اینکه اصل خبر در ابتدای خبر می‌آید و در وقت مخاطب صرفه‌جویی می‌شود. خواننده را اغلب به خواندن خبر تا انتها ترغیب می‌کند در صفحه بندی روزنامه از لحاظ تیترزنی و تنظیم صفحه کار را آسان می‌سازد.
و از معایب این سبک می‌توان به میزان تأثیر نظر نویسنده خبر روی آن نام برد.
سبک تاریخی
در واقع این نوع سبک خبر را بدون دستگاری و همان طور که اتفاق افتاده به آگاهی مخاطب می‌رساند و هر خبری با هر ارزشی در جای خود بیان می‌شود.
اگرچه این سبک گاهی برای مخاطبان خسته کننده است اما در این شیوه ضمن اینکه همیشه خبر به طور کامل بیان می‌شود، شرایط برای اعمال نظر خبرنگار مهیا نمی‌شود.
این نوع نگارش صفحه‌بندی را به دلیل طولانی بودن دچار مشکل می‌کند، زمان بیشتری برای درک مفهوم اصلی نیاز دارد و گاهی خواننده را دچار خستگی و بی‌حوصله‌گی می‌کند.
سبک تاریخی همراه با لید
این سبک تلفیقی از ۲ سبک ذکر شده است. در واقع خبری است که در آن لید وجود دارد مهمترین قسمت خبر در لید ذکر می‌شود اشتیاق و عجله خواننده را برای خواندن خبر ارضا‌ء می‌نماید و در ادامه و متن خبر به سبک تاریخی سابقه و تاریخچه خبر را متذکر شده و به ترتیب وقوع، رویدادها را بیان می‌کند، این سبک در زمان اندک اصل خبر را به اطلاع مخاطب رسانده و برای علاقه‌مندان در ادامه شرح کامل رویداد را بازگو می‌کند.
متن خبر
قسمت اصلی خبر، متن آن خبر است که پس از تیتر و لید می‌آید و خبر اصلی در آن به شیوه‌های مختلف نگارش می‌شود. گاهی متن خبر از چندین جمله تشکیل می‌شود.
یک نوشته خوب و قابل درک باید وحدت داشته باشد. یعنی متن نباید از موضوع اصلی منحرف شود گاهی ناچار به تکرار یک جمله در متن هستیم این کار را باید با استفاده از شیوه‌های مختلف مثل: کلمات ربط‌دهنده و واژه‌های هماهنگ کننده طوری تنظیم کرد که تکرار جملات یا کلمات، زیبایی متن اصلی را از بین نبرند.
تیتر
تیتر، اصلی‌ترین قسمت یک خبر است. هر مخاطب قبل از هر چیز با نگاه به تیترها تصمیم به مطالعه خبر می‌گیرد، و یا از مطالعه آن صرف نظر می‌کند. تیتر به خبر هویت و اعتبار می‌دهد، و در زمانی بسیار اندک این امکان را به خواننده می‌دهد که کلیاتی از خبر را دریابد.
تیتر دارای ویژگی و قواعد خاصی است. از ویژگیهای تیتر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
تیتر ضمن کمک به زیبایی صفحه و ترغیب خواننده به خواندن مطلب، پیام خبری را به طور خلاصه بیان می‌دارد.
تیتر نویسی قواعد خاصی دارد: تیتر تا حد امکان باید با لید خبر هماهنگی داشته باشد. در تیتر با انتخاب فعل و جمله‌بندی مناسب تا حد ممکن می‌توان از بکار بردن واژه‌های تکراری جلوگیری کرد.
اجزای تیتر
تیتر اصلی: مهمترین مطلب خبر در این قسمت با حروف درشت نسبت به بقیه مطالب می‌آید انتهای تیتر اصلی نقطه نمی‌آید.
روتیتر: تیتری است که در بالای تیتر اصلی قرار می‌گیرد با حروف کوچکتر، و نزدیک تیتر اصلی قرار می‌گیرد، توضیح اضافه‌ای است که تیتر اصلی را کامل می‌کند و باید به شکلی باشد که با حذف آن به تیتر اصلی خدشه‌ای وارد نشود.
زیرتیتر: که بعد از تیتر اصلی و زیر آن قرار می‌گیرد با حروف کوچکتر از تیتر اصلی و مستقل از آن می‌آید: زیر تیتر ضمن اینکه مفهوم مستقل از تیتر دارد به شکل یک تیتر دیگر زیر تیتر اصلی می‌آید.
خلاصه تیتر (سوتیتر): با علائم (O *) در ابتدای جمله مشخص می‌شود. در مطالب بلند برای اتصال مطالب و ربط منطقی آنها و به جهت اینکه مطلب برای مخاطب خسته‌کننده نباشد بکار می‌رود.
سوتیتر اغلب درگزارشها، مصاحبه‌ها و مقاله‌های طولانی هم به جهت زیباسازی صفحه و هم به جهت ایجاد ارتباط منطقی بین بخشهای مختلف به کار می‌رود. در واقع سوتیتر تیتری است که به نوعی خواننده را به خواندن ادامه مطلب با مطالب تازه ترغیب می‌کند.
دو تیتری: در ایران برای اولین بار روزنامه ابرار از این شیوه بهره گرفته است. در واقع، نمایی از ذوق و هنر خبرنگار است. در این شیوه تیتر اول فعل ندارد و تیتر دوم به فعل ختم می‌شود. این دو تیتر ضمن شکل جداگانه در عین حال پیوند و نسبتی با یکدیگر دارند این سبک تیتر زنی به شدت کنجکاوی مخاطب را برای خواندن مطلب برمی‌انگیزد. در واقع این نوع تیتر بیانگر دو رویداد متصل به هم است که در فاصله زمانی کمی از هم پیرامون یک مسئله بایک درجه اهمیت رخ داده است.
انواع تیتر
تیتر اقناعی: در این نوع تیتر ادبیاتی استفاده می‌شود که هدف آن تهییج و هدایت افکار عمومی می‌باشد. هدف از استفاده این نوع سبک نگارش، تبلیغ و برجسته‌سازی موضوعی خاص است که اغلب در مسایل سیاسی و اجتماعی نیاز به این سبک نگارش احساس می‌شود. استفاده از بار عاطفی کلمات، در شکل‌گیری این نوع تیتر نقش اساسی دارد.
تیتر سؤالی: کمتراستفاده می‌شود سؤال از خواننده او را وادار به واکنش منفی می‌کند. برای استفاده از این نوع تیتر دقت و نکته‌بینی نویسنده ضروری است تا بتواند با ظرافت کافی و بینش و احاطه خود بر افکار عمومی طوری از این نوع تیتر بهره ببرد که خواننده را به خواندن خبر ترغیب نماید.
تیترهای غیرمتعارف خبری: استفاده از این نوع تیتر همیشه توصیه نمی‌شود. برای بیان اخبار هنری، ادبی، فرهنگی، حوادث، هواشناسی و مسائل اجتماعی اغلب استفاده می‌شود. در واقع با استعاره‌های متعارف و تمثیل به تیتر جذابیت می‌بخشیم.
اشکال تیتر:
– تیتر یک سطری
– تیتر دوسطری مساوی
– تیتر چند سطری مساوی
– تیتر پلکانی
– تیتر هرم وارونه
– تیتر مثلثی
– تیتر نیم هرمی متمایل به چپ
– تیتر نیم هرمی متمایل به راست
– تیتر مثلثی متمایل به چپ
– تیتر مثلثی متمایل به راست
– تیتر نامساوی متمایل به چپ
– تیتر نامساوی متمایل به راست
– تیتر نامساوی و متمرکز (قرینه)
تاکتیک‌های خبری
مهمترین هدف خبرنگار یا شخصی که در روابط‌عمومی‌ها مسئول تهیه خبر است جلب نظر مخاطب است.
خبر، دیگر انتقال دهنده واقعیتها نیست. بلکه سازنده واقعیت است. یک خبرنگار خوب کسی است که بتواند اخبار را همراه با اهداف خود و سازمان به مخاطب القاء کند. هر خبرنگار برای تأثیرگذاری بیشتر راههای مختلفی را پیش رو دارد. مثل استفاده از سبک نگارش، عکس، تیتر، طرح، کاریکاتور و … اما یکی از ابزارهای مهم برای اینکه اطلاع‌رسانی به خوبی انجام شود و خبر آن‌گونه که قرار است روی ذهن مخاطب و جامعه مخاطبین تأثیرگذارد، استفاده بجا از تاکتیک‌های خبری است.
در این قسمت برای اینکه تفاوت استفاده از انواع تاکتیک‌ها به وضوح روشن شود به بیان مثالی اشاره می‌کنیم:
نقل است که در سنتر پارک نیویورک سگی به کودکی حمله می‌کند، مردی که شاهد حادثه بود برای نجات کودک خود را به روی سگ می‌اندازد و او را خفه می‌کند.
خبرنگار نیویورک تایمز که ماجرا را از نزدیک می‌بیند به مرد می‌گوید: فردا تیتر اول نیویورک تایمز این است: «مرد شجاع نیویورکی جان پسری را نجات داد» مرد در جواب خبرنگار می‌گوید: «من نیویورکی نیستم»
خبرنگار می‌گوید پس تیتر می‌زنیم: «آمریکایی قهرمان جان پسری را نجات داد»
مرد می‌گوید: «ولی من آمریکایی نیستم، پاکستانی‌ام»
فردا تیتر نیویورک تایمز اینچنین شد. «یک مسلمان متعصب سگی را در سنتر پارک خفه کرد» «اف بی آی احتمال می‌دهد القاعده در این جنایت دخیل باشد.»
در این بخش به اختصار به این شیوه‌ها، تاکتیک‌های تهیه خبر مطابق نظر سازمان و اهداف سیاسی حاکم بر مؤسسه خبری اشاره می‌شود:
۱- سابقه نویسی یا پیشینه نویسی (Back ground) : از متداولترین و پرکاربردترین تاکتیک‌های رسانه‌های خبری است. در واقع روزنامه‌نگار با تکیه بر حوادث گذشته به شکل‌دهی افکار عمومی می‌پردازد و با ربط موضوعات گذشته به رویداد جاری، پیام مورد نظر خود را به مخاطب القا می‌کند.
۲- تاکتیک اطلاعات سری (Secret Information): در این شیوه از ارائه خبر برای افکار عمومی جلوگیری شده و سعی می‌شود اخبار طبقه‌بندی شود، و هر زمان نیاز به هر قسمت خبر نمودار شد آن را ارائه کرد این تاکتیک بسیار قدیمی است و در مورد اسراسر محرمانه نظامی و امور دیپلماتیک از آن استفاده می‌شود.
۳- تاکتیک نشت هدایت شونده (Targeted News Leakage): برخی از اخبار و اسرار حفظ می‌شوند و برخی دیگر با اهداف از قبل تعیین شده با زمان‌بندی خاص منتشر می‌شوند و به شیوه قطره‌ای و هدایت شونده ارائه می‌شوند در واقع آنها اطلاعاتی هستند که آگاهانه هدف‌گیری و ارائه می‌شوند.
۴- تاکتیک ماساژ پیام (Spinning the Massage: فریب اطلاعاتی است که هر روز از کارخانه فکر دولت به بیرون جریان می‌یابد. تاکتیک حذف کلی‌بافی، زمان‌بندی، تبخیر از جمله این شیوه هستند.
۵- تاکتیک حذف: Omission Tactic: قسمتهای مهمی از خبر به دلایلی از پیش طراحی شده و هدفمند حذف می‌شود تا زمینه برای انتشار شایعه فراهم گردد. رسانه می‌داند با انتشار خبر ناقص زمینه برای انتشار شایعه بوجود می‌آید چرا که به سوالات مخاطبان پاسخ داده نشده است.
۶- تاکتیک کلی بافی (Generality Tactic): جزئیاتی که ممکن است مخالفت اداری یا سیاسی را با لعابی از مطالب غیرواقعی پوشیده و اصل خبر بدون در نظر گرفتن واقعیات ضروری آن انتشار می‌یابد. هدف رسانه این است که ضمن اینکه خبر را منتشر ساخته از ایجاد حساسیت بین گروههای فشار و سیاستگذاران سازمانی جلوگیری می‌کند و در واقع به آرامی اخبار مورد نظر را منتشر می‌سازد.
۷- تاکتیک زمان‌بندی (Timing Tactic): تأخیر در پخش خبر به شکلی که پیام‌گیر دیگر نتواند کاری انجام دهد. از جنبه اول اشتیاق مخاطب را برای شنیدن خبر از منبع موثق مهیا کرده از جنبه دوم زمینه پخش شایعات را در سطح جامعه فراهم می‌آورد.
۸- تاکتیک موجی (News) Feeding Frenzy: ریزش انواع اخبار با ارزش و بی‌ارزش تا مخاطب در آن غرق شود و نتواند واقعیتها را درک کند.
۹- تاکتیک تبخیر (Vapor Tactic): بیان بخشی از خبر برای ایجاد شایعه در جامعه شایعاتی که همراه با واقعیتها پخش می‌شود و پیام‌گیر نتواند آنها را از همدیگر تشخیص دهد.
۱۰- تاکتیک بازگشتی (Blow-Back Tactic): این تاکتیک به منظور جلب واکنشهایی است که از جامعه به سوی منبع خبر بازخورد دارد در واقع مؤسسه خبری با انتشار این خبر مخاطب و علایق و تفکرات آنان را می‌سنجند این روش در زمان انتخابات بیشتر استفاده می‌شود.
شایعه کشته شدن صدام در حملات اولیه موشکی آمریکا به بغداد از جمله استفاده از این روش توسط خبرگزاریها بود تا آمریکاییها بدانند واکنش نیروهای مردمی و کادر ریاست جمهوری از انتشار این خبر چیست.
۱۱- تاکتیک دروغ بزرگ (یا استفاده از دروغ محض) (Big-Lie Tactic): این تاکتیک قدیمی استفاده فراوانی در رسانه‌ها دارد. در این روش پیامی را که به هیچ وجه واقعیت ندارد بیان می‌کنند. گوبلز می‌گوید: دروغ هرقدر بزرگتر باشد باور آن برای توده‌های مردم راحت‌تر است. این روش برای مرعوب کردن دشمن و تهییج افکار عمومی بکار می‌رود در واقع دروغ باید اینقدر بزرگ باشد که کسی جرات تکذیب آن را نداشته باشد گوبلز می‌گویند بعضی مواقع دروغهایی می‌گفتم که خودم از آن می‌ترسیدم.
۱۲- نشان دادن سانسور به شکل غیرمستقیم
Publishing Blank Pag (Protesting Censorship) اخبار جنجالی که همیشه مورد علاقه مخاطبین هستند اما ممنوعیت انتشار دارند در این روش جای اخبار را با زدن تیتری هیجانی سفید باقی می‌گذارند و به مخاطب القاء می‌کنند که سانسور شدیدی برآنها حاکم است.
۱۳- دستچین کردن پیام Selectively Sorting the Message
۱۴- درشت نمایی To highlight the Message
۱۵- تعریف Distortion
۱۶- مبالغه To Exagerate یا دستکاری آماری To Cheat in Statistics
۱۷- جنجال آفرینی خبری Sensationalism
۱۸- نقل خبراز منابع ناشناخته و یا مبهم
Quoting news from unidentified sources
۱۹- اختفاء یک منبع غیرموثق در پشت یک منبع موثق
Legitimizing News Source
۲۰- تظاهر به بیطرفی Topretend Neutrality
۲۱- اعلام اخبار دروغ و کشف آن توسط خود منبع
To create or propagate false news and To refute It
۲۲- پاره حقیقت گویی To Release Facts Pavtially
۲۳- خشونت مطبوعاتی (جنگ روانی) Press Violence
۲۴- فوریت بخشیدن ساختگی به خبر To Artificially prioritize for News
۲۵- پیشگویی‌های مغرضانه Biased Prediction
۲۶- استفاده از شیوه طنز وفکاهی و کاریکاتور Making New Enter Taiming
۲۷- القاء نظر با استفاده از چیدن عکس
۲۸- پیچیده کردن خبر برای عدم کشف حقیقت
۲۹- استفاده از دو خبر واقعی برای طرح یک خبر ساختگی
۳۰- تلاش برای سازگاری مواضع فرستند و گیرنده پیام
امروزه کار تهیه خبر دچار تحول شگرفی شده است و هر ساعت تکنیک جدیدی برای ارائه خبر مناسب و جذاب پدید می‌آید. در واقع این روشها در خدمت موسسه خبری قرار می‌گیرد تا یک خبر موفق شود بیشترین حجم مخاطب را با خود همراه سازد.
این تاکتیک‌ها در واقع تنها گوشه‌ای از روشهایی است که هر روزه در مؤسسه‌های خبری جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
