از چه راهی به ویروس اچ آی وی مبتلا می شویم؟
اچ آی وی فقط از راههای خاصی منتقل می شود، و هدف از این مطلب این است که توضیح دهد شما چگونه به اچ آی وی مبتلا می شوید یا نمی شوید. شناخت روش های انتقال اچ آی وی به افرادی که مطمئن نیستند در معرض اچ آی وی قرار گرفته اند یا نه، کمک می کند.
اچ آی وی در خون و سایر مایعات بدن فرد مبتلا مانند منی و مایعات مهبلی یافت می شود. اچ آی وی برای مدت زمان زیادی نمی تواند خارج از بدن زندگی کند، بنابراین برای ابتلا به اچ آی وی، باید مایعات بدن یک فرد مبتلا وارد بدن شما شود (تماس با بزاق هیچ وقت منجر به انتقال اچ آی وی نمی شود). ویروس از طریق تماس با جریان خون یا از طریق غشاهای مخاطی نازک مانند غشای درون مهبل، مقعد یا مجرای ادرار، وارد بدن می شود.
1- خون و فرآورده هاي خوني
هر گاه خون فردي آلوده به ويروس باشد در صورتي كه با خون فرد ديگري تماس پيدا كند مي تواند بيماري را انتقال دهد. اين حالت ممكن است در زمان انتقال خون اتفاق بيفتد اما توجه به اين نكته ضروري است كه در حال حاضر در ايران تمام خونهاي اهدائي از نظر احتمال آلودگي به HIV ارزيابي مي شوند و در صورت آلوده بودن استفاده نمي شوند پس اين خطر به حداقل ممكن مي رسد. اما به هر روش ديگري اگر خون آلوده به ويروس وارد خون فرد سالم شود مي تواند آلودگي را منتقل كند كه اين حالت در زندگي روزمره و معمولي با رعايت اصول بهداشتي به ندرت اتفاق مي افتد مثلا اگر فردي كه آلوده به HIV است با يك سرنگ، تزريقي انجام دهد و با همان سرنگ و سوزن كه آغشته به خون آن فرد است بلافاصله فرد ديگري تزريق كند به گونه اي كه خوني كه در سرسوزن يا سرنگ است وارد خون فرد دوم شود احتمال ابتلاي وي بالا خواهد بود.
و به همين ترتيب هر جسم برنده و نوك تيزي كه آغشته به خون آلوده به HIV است در صورتي كه موجب ايجاد خراش يا بريدگي در بدن فرد سالم شود ممكن است سبب انتقال ويروس شود لذا اعمالي مانند خالكوبي، حجامت، سوراخ كردن گوش، ختنه، اعمال جراحي و خدمات دندانپزشكي اگر با وسائل غير استريل انجام شود مي تواند با خطر انتقال ويروس همراه باشد. بخاطر داشته باشيد HIV در خارج از بدن با مواد ضدعفوني كننده مثل وايتكس و حرارت سريعا از بين مي رود. پس اين اعمال اگر با وسایل استريل و تميز انجام شود خطري ندارد. از آنجا كه اغلب معتادين تزريقي رعايت اصول بهداشتي را نمي كنند و از يك سرنگ و سوزن تعداد زيادي بصورت مشترك استفاده مي كنند لذا خطر انتشار ويروس در اين گروه بسيار زياد است يكي از شايعترين راههاي انتشار در بعضي كشورها از جمله كشور ما اعتياد تزريقي است.
2- تماس جنسي
يكي ديگر از مايعات بدن كه حاوي تعداد زيادي گلبول سفيد است ترشحات جنسي است. پس ترشحات جنسي در فردي كه HIV وارد بدنش شده است آلوده به اين ويروس است و در صورتي كه اين ترشحات با مخاط تناسلي فرد سالم تماس پيدا كند، مي تواند باعث انتقال ويروس شود. توجه كنيد اين خطر براي همه افراد وجود دارد مثلا اگر مردي اعتياد تزريقي داشته باشد و از آن طريق آلوده به HIV شده باشد، همسر وي نيز هنگام تماس جنسي مي تواند به اين ويروس آلوده شود. لازم به ذكر است وجود هر گونه التهاب و عفونت هاي ديگر در دستگاه تناسلي، خطر اين انتقال را افزايش مي دهند. در هر حال تماس جنسي در بسياري از كشورهاي دنيا از شايعترين راههاي انتشار HIV است. بهترين راه پيشگيري از انتقال ويروس از اين راه استفاده صحيح از كاندوم در تماسهاي جنسي است.
رابطه جنسی مهبلی
اچ آی وی در مایعات جنسی افراد مبتلا وجود دارد. این مایعات در مرد شامل مایع منی و مایعاتی هستند که قبل از ارضا جنسی و در حین رابطه ی جنسی از آلت وی، خارج می شوند. در زنان، اچ آی وی در مایعات مهبلی وجود دارد؛ مایعاتی که توسط مهبل برای تسهیل رابطه جنسی تولید میشوند.
اگر یک مرد مبتلا به اچ آی وی بدون استفاده از کاندوم با یک زن رابطه ی جنسی برقرار کند، اچ آی وی می تواند از طریق پوشش داخلی مهبل، گردن رحم و رحم به بدن زن وارد شود. اگر زن در داخل یا دور مهبل خود بریدگی یا زخم داشته باشد خطر انتقال اچ آی وی افزایش می یابد، زیرا باعث می شود ویروس راحت تر وارد جریان خون شود. بریدگی یا زخم ممکن است آنقدر محسوس نباشد و یا آنقدر کوچک باشد که زن از وجود آن اطلاعی نداشته باشد.
اگر یک زن مبتلا به اچ آی وی بدون استفاده از کاندوم با یک مرد رابطه جنسی برقرار کند، اچ آی وی از طریق زخمی که روی آلت مرد وجود دارد یا از طریق ورود به مجرای ادراری وی (مجرایی که تا پایین آلت کشیده شده است)، و یا از داخل پوست ختنه گاه (مگر این که از طریق ختنه جدا شده باشد)، وارد بدن شود.
هر گونه تماس با خون در طول رابطه ی جنسی خطر ابتلا را افزایش می دهد. به عنوان مثال اگر رابطه جنسی در زمان قاعدگی برقرار شود، ممکن است درون مهبل زن خون وجود داشته باشد. برخی از بیماری های مقاربتی هرپس یا سوزاک خطر انتقال اچ آی وی را افزایش می دهند.
رابطه جنسی مقعدی
رابطه جنسی مقعدی مفعولی (به عنوان مثال زمانی که آلت یک مرد درون مقعد یک فرد قرار می گیرد)، نسبت به رابطه جنسی مهبلی مفعولی، خطر بیشتری در انتقال اچ آی وی دارد زیرا پوشش داخلی مقعد از پوشش داخلی مهبل نازک تر است، بنابراین در حین رابطه جنسی امکان آسیب آن بیشتر است. هر گونه تماس با خون در حین رابطه جنسی خطر ابتلا را افزایش می دهد.
اگر یک مرد در حالت فاعل در رابطه جنسی مقعدی با یک مرد یا زن دیگر که مبتلا به اچ آی وی است قرار گیرد، خطر ابتلای وی نیز وجود دارد.
رابطه جنسی دهانی
رابطه جنسی دهانی با یک شریک مبتلا به اچ آی وی، خطر انتقال هر چند به میزان کم را به همراه دارد. اگر یک فرد رابطه جنسی دهانی (لیسیدن و یا مکیدن آلت مردانه) با یک مرد مبتلا به اچ آی وی برقرار کند، مایعات بدن فرد مبتلا می تواند وارد دهانش شود. اگر لثه فردی خونریزی داشته باشد یا در دهان خود زخم های کوچک داشته باشد، خطر ورود اچ آی وی به جریان خونش ولو کم وجود دارد. همچنین اگر مایعات بدن یک زن مبتلا وارد دهان شریکش شود نیز خطر انتقال اچ آی وی وجود دارد.
علاوه بر این، یک فرد مبتلا به اچ آی وی که رابطه جنسی دهانی با فردی دیگر برقرار کرده است، اگر لثه او خونریزی داشته باشد یا زخمی در دهانش باشد که خونریزی کند، احتمال دارد از این طریق اچ آی وی منتقل شود. اما وجود اچ آی وی به تنهایی در بزاق خطر محسوب نمی شود.
3- مادر به كودك
بيشترين احتمال انتقال از مادر آلوده به كودك وي، در اواخر زمان بارداري و خصوصا هنگام زايمان و هنگام شيردهي اتفاق مي افتد. براي پيشگيري از انتقال از اين طريق به زنان HIV مثبت توصيه مي شود باردار نشوند. درصورت بروز حاملگي از ماه چهارم بارداري پيشگيري دارويي با سه داروي ضد رتروويروسي (زايدوودين، لامي وودين و نلفيناوير) انجام شده و زايمان نيز به صورت سزارين انجام خواهد شد. چون ويروس HIV ازطريق شيردهي نيز به نوزاد منتقل مي شود، نوزادان مادران آلوده با شير مصنوعي تغذيه خواهند شد. و بلافاصله پس از تولد تحت درمان پيشگيري با داروهاي فوق قرار خواهد گرفت.
4-اعتیاد تزریقی
خطر قرار گرفتن در معرض اچ آی وی در افرادی که مواد تزریق می کنند، بسیار بالاست. استفاده از وسایل تزریق مشترک ضد عفونی نشده، خطر انتقال ویروس هایی مانند اچ آی وی و هپاتیت C که از طریق خون منتقل می شوند، را به شدت افزایش می دهد. سوزن، سرنگ و وسایل تزریق مشترک آلوده، سه برابر بیشتر از رابطه جنسی اچ آی وی را انتقال می دهند. ضد عفونی کردن وسایل تزریق بعد از هر بار استفاده، خطر انتقال را پایین آورده اما آن را کاملا از بین نمی برد.
5-خالکوبی/ سوراخ کردن
هر چیزی که باعث ورود خون یک فرد دیگر به جریان خون شما شود خطرناک است. اگر ابزارها استریل نشوند، در صورتی که فرد قبلی که از آن ها استفاده کرده است به اچ آی وی مبتلا بوده باشد، خطر انتقال اچ آی وی به فرد بعدی از طریق خالکوبی و سوراخ کردن وجود دارد.
در کشورهای توسعه یافته، در محل هایی که خال کوبی انجام می گیرد، قوانین بهداشتی سختگیرانه ای برای تضمین استریل بودن تمام وسایل وجود دارد. اگر می خواهید خال کوبی کنید یا جایی از بدنتان را سوراخ کنید، از فردی که آنجا کار می کند بپرسید برای جلوگیری از انتقال اچ آی وی چه اقداماتی را انجام داده و می دهد.
ابتلا در محیط های مراقبت های بهداشتی
بیمارستانها و درمانگاهها برای جلوگیری از انتشار عفونت های ویروسی خونی، بایستی اقدامات پیشگیرانه ای انجام دهند. این اقدامات شامل استفاده از وسایل جراحی استریل شده، پوشیدن دستکش و از بین بردن ایمن زباله های بیمارستانی، می باشد. در کشورهای پر در آمد، انتقال اچ آی وی در محیط های مراقبت سلامت بسیار پایین است. اما در کشورهای کم درآمد و با درآمد متوسط، به دلیل عدم انجام اقدامات ایمنی صحیح، این نوع از ابتلا هنوز رخ می دهد.
در بعضی مواقع نادر، کارکنان سلامت از طریق فرو رفتن سوزن آلوده به آچ آی وی به دستشان، به این ویروس مبتلا می شوند. افراد کمی هم از طریق زخم بازی که در بدن دارند یا از طریق پاشیده شدن ویروس به محل هایی که غشای مخاطی وجود دارد (مانند چشم یا داخل بینی)، به اچ آی وی مبتلا میشوند.
خطر هر کدام از راههای انتقال
در سال ۲۰۱۴، در یک مطالعه، خطرناک ترین راههای انتقال اچ آی وی، رتبه بندی شدند. این مطالعه نشان داد که بیشترین میزان خطر به ترتیب در انتقال خون، انتقال از مادر به نوزاد و روابط جنسی، وجود دارد. در انواع روابط جنسی مورد مطالعه، رابطه جنسی مقعدی مفعولی پر خطرترین، و رابطه جنسی دهانی کم خطرترین رتبه بندی شدند.
اما تمامی این خطرها را می توان با نظارت بر خون های انتقالی برای آلوده نبودن به اچ آی وی؛ مصرف داروهای ضد رتروویروسی توسط مادران مبتلا به اچ آی وی و نوزادان آن ها و همچنین استفاده از کاندوم توسط افراد مبتلا به اچ آی وی که از نظر جنسی فعال هستند، ریشه کن کرد.
چهارشنبه 15 دیماه ۱۳۹۵
