درمان عفونت اچ آی وی
تصمیم گیری در مورد زمان شروع درمان بستگی به مرحله ی عفونت اچ آی وی دارد که از طریق آزمایش های بالینی تعیین می شود. پس از آن که تصمیم به شروع درمان گرفته شد، برای انتخاب ترکیب مناسب دارو برای بیمار باید عوامل مختلف در نظر گرفته شود. پس از این که فرد درمان را شروع کرد، اثر بخشی درمان باید تحت نظارت باشد تا در صورت لزوم، بتوان دوره ی درمانی را تغییر داد.
شروع درمان اچ آی وی
برای تصمیم گیری در مورد شروع درمان بیمار مبتلا به اچ آی وی، باید آزمایش های بالینی برای تعیین میزان عفونت اچ آی وی و آمادگی وی برای درمان دارویی انجام شود. آمادگی بیمار برای درمان دارویی ممکن است به عوامل مختلفی از قبیل سابقه پزشکی بیمار بستگی داشته باشد.
باید درمان ضد رتروویروسی فورا و بدون در نظر گرفتن تعداد CD4 برای زنان باردار و یا شیرده، افراد مبتلا به بیماری سل فعال، افراد مبتلا به بیماری شدید و مزمن هپاتیت، و یا کودکان زیر ۵ سال، شروع شود.
شروع زود هنگام درمان احتمال انتقال اچ آی وی بعدی را به طور قابل توجهی کاهش می دهد و به عنوان “درمان به عنوان پیش گیری” شناخته می شود. همچنین بیماری های مرتبط با ایدز و به طور کلی بیماری و مرگ و میر را به تاخیر می اندازد.
ارزیابی بالینی عمومی
قبل از این که فرد درمان را شروع کند، یک ارزیابی بالینی عمومی نیز باید انجام شود. این ارزیابی، شرایط پزشکی موجود (مانند انواع هپاتیت، سل، بارداری، تزریق مواد مخدر و بیماری های عمده روانی)، استفاده یا عدم استفاده فرد از داروها (داروهای سنتی و گیاهی اچ آی وی)، اندازه گیری وزن، و آمادگی بیمار برای درمان را شامل می شود. درمان فقط باید زمانی آغاز شود که شخص بیمار آماده است. از آنجا که دنبال کردن یک دوره ی دارویی می تواند بسیار دشوار باشد و در بسیاری از موارد، درمان باید هر روز تا آخر عمر انجام شود، بیمار باید به ادامه درمان بسیار پایبند باشد.
پس از این که تصمیم به آغاز درمان گرفته شد، پزشکان در مورد انواع داروها و ترکیبات اچ آی وی موجود به بیمار مشاوره می دهند و مناسب ترین آن ها را معرفی می کنند.
محدودیت های غذایی
تعداد کمی از دارو ها، برای افزایش میزان جذب، باید همراه با غذا مصرف شوند. برخی از داروها اگر با معده خالی مصرف شوند، می توانند بسیار دردآور باشند. بنابراین در مناطقی که دسترسی منظم به غذا وجود ندارد، مصرف این داروها غیرممکن است. با این حال، برخی از داروهای دیگر باید با معده خالی مصرف شوند.
شرایط نگهداری دارو
از آنجا که برخی از داروهای اچ آی وی برای ماندگاری طولانی باید در دمای پایین نگهداری شوند، ذخیره سازی آن ها مشکل است. مثلا نمونه های قدیمی ریتوناویر، باید در یخچال نگهداری شوند.
نظارت بر درمان اچ آی وی
هنگامی که شخص درمان اچ آی وی را شروع می کند، لازم است که به درمان خود پایبند باشد. بیمار باید تحت نظارت یک پزشک باشد تا از تاثیر درمان اطمینان حاصل شود.
استفاده منظم
استفاده منظم به معنی مصرف دارو بر اساس دستورالعمل مصرف آن است. یعنی این که دارو در زمان مناسب و دقیقا طبق دستورالعمل مصرف شود و با داروهای دیگر نیز تداخل نداشته باشد. پایبندی کمتر از ۹۵ درصد به درمان با افزایش بار ویروسی و مقاومت دارویی در ارتباط است. بنابراین استفاده منظم از درمان ضد
درمان در زنان باردار
قبل از بارداري:
زوج هایی که مایل به بچه دار شدن هستند، باید از خطرات آن آگاه شوند و بدانند که اگرچه اقدامات بسیارموثري براي کاهش انتقال اچ آي وي از مادر به کودك وجود دارد، ولی هیچ گاه نمی توان این خطر را به صفر رساند.
اصول کلی که در این مورد باید در نظر گرفته شود عبارتند از:
* حتما قبل از اقدام به بارداري، زوج یا زوجین آلوده به اچ آي وي (زن، مرد یا هر دو باید درمان ضد رتروویروسی دریافت کند و ۴-۶ ماه پس از شروع درمان بار ویروسی چک شود و درست پیش از اقدام به بارداري، بار ویروسی در زوج یا زوجین غیر قابل شناسایی باشد.
* وقتی زن آلوده به اچ آی وی است و همسر وی آلوده نیست،
* بهترین روش بچه دار شدن تلقیح مصنوعی داخل رحمی است.
* وقتی مرد آلوده به اچ آی وی است و همسر وی آلوده نیست،
* ایمن ترین روش، استفاده از اهداي اسپرم است.
*اگر زوجین، اهداي اسپرم را نپذیرند، ضمن دریافت داروهاي ضد رتروویروسی توسط مرد، استفاده از روش شستشوي اسپرم قویا توصیه می شود. در این شرایط اگرچه استفاده از پیشگیري قبل از تماس در فرد غیر مبتلا در کنار درمان دقیق فرد مبتلا بعنوان یک روش بالقوه کمک کننده به کاهش خطر انتقال ویروس مطرح شده است ولیکن هرگز نمیتواند جایگزین روش شستشوي اسپرم براي این گروه باشد لذا توصیه نمی شود و تحت هر شرایطی شستشوي اسپرم ارجح است.
*وقتی زن و مرد هر دو آلوده به ویروس اچ آِی وی باشند:
* زن و مرد هر دو تحت درمان ضد رتروویروسی قرار گیرند و پس از غیر قابل شناسایی شدن ویروس در هر دو، براي باردار شدن، فقط در زمان تخمک گذاري زن، از کاندوم استفاده نکنند.
* مادر باید قبل از بارداري از تمام خدمات پیش از بارداري که در کشور برای کلیه مادران باردارتوصیه می شود بهره مند گردد.
دوره بارداری
تشخیص زود هنگام زنان مبتلا به اچ آی وی براي سلامت آنها و مراقبت از نوزادان آنها بسیار مهم و سرنوشت ساز است. آگاهی از وضعیت عفونت اچ آی وی در مادر پیش از تولد نوزاد، مفید است زیرا:
* دسترسی سریعتر زنان مبتلا به اچ آی وی به خدمات مراقبت و درمان؛
* شروع هرچه سریعتر درمان ضد رتروویروسی (طی بارداري، در زمان زایمان و پس از تولد نوزاد)
* انجام زایمان برنامه ریزي شده از طریق سزارین به منظور کاهش انتقال اچ آی وی
ارائه آموزشهاي لازم به مادر در زمینه هاي:
*اجتناب از مصرف الکل و سیگار،
*چگونگی مراقبت از نوزاد و اقدامات اولیه اي که باید بلافاصله پس از تولد براي نوزاد صورت گیرد،
*خطرات انتقال اچ آی وی از طریق شیر مادر و توصیه به پرهیز از شیردهی و استفاده از جایگزین مطمئن
*تسریع در ارائه مراقبت هاي لازم به نوزاد شامل پیشگیری دارویی با داروهای ضدرتروویروسی، از آنجایی که احتمال انتقال ویروس از طریق خوردن شیر مادر نیز ممکن است، می بایست از همان بدو تولد مادران را از دادن شیر به نوزادان خود منع نمود به همین دلیل لازم است تغذیه جایگزین ارائه گردد و نیز نوزاد از نظر ابتلا ارزیابی گردد.
با توجه به موارد فوق، توصیه می شود که همه زنان باردار به انجام آزمایش و مشاره اچ آی وی تشویق شوند. در صورت موافقت مادر، توجه به نکات زیر ضروري است:
* در اولین ویزیت مادر باردار آزمایش اچ آی وی انجام شود؛
* تکرار آزمایش در سه ماهه سوم
* برای زنانی که تا کنون آزمایش نداده اند در زمان زایمان آزمایش سریع انجام شود.
درمان ضد رتروویروسی در مادران باردار
طبق تشخیص پزشک معالج در صورت نیاز به درمان براي خود مادر، درمان باید هر چه سریع تر بدون توجه به سن حاملگی شروع شود و در طی بارداري، حین زایمان و پساز آن تا مادام العمر ادامه یابد. در مورد زنانی که طبق صلاحدید پزشک نیاز به درمان ندارند لازم است، به منظور پیشگیری از انتقال ویروس به نوزادشان، پیشگیری داروی ضد رتروویروسی دریافت کنند.
درمان بعد از زایمان در مادران:
همواره ارجحیت با عدم قطع داروها است. باید به خاطر داشت که لازم است مادران پس از زایمان نیز درمان دارویی خود را ادامه دهند.
مشاوره پیشگیري از بارداري یکی از جنبه هاي مهم مراقبت بعد از بارداري است. با این که کاندوم در همه موارد به منظور پیشگیری از انتقال عفونت های آمیزشی و اچ آی وی توصیه می شود، ولی میزان بارداري ناخواسته با استفاده ازکاندوم به تنهایی، زیاد است و بیمار باید درباره استفاده از سایر روشهاي پیشگیري از بارداري در کنار کاندوم مشاوره شود.
مشاوره براي شیردهی
در ایران با توجه به اینکه دولت وظیفه تامین شیر جایگزین برای زنان آلوده به اچ آی وی را برعهده دارد، زنان آلوده به اچ آی وی به هیچ وجه نباید به نوزاد خود شیر دهند، حتی اگر تحت درمان داروهای ضد رتروویروسی باشند. لازم است تاکید شود که خطر انتقال ویروس به نوزاد با شیردهی متناوب(گاهی شیر مادر و گاهی شیر خشک) بیشتر خواهد بود.
درمان پیشگیرانه در نوزاد مادران آلوده به اچ آی وی
درمان پیشگیرانه با استفاده از داروهای ضد رتروویروسی برای نوزادان مادران آلوده به اچ آی وی باید در اولین فرصت ممکن پس از زایمان و ترجیحاً ۶ تا ۱۲ ساعت پس از زایمان آغاز شود و به مدت ۴ تا ۶ هفته نیز ادامه یابد.
درمان در كودكان و نوزادان
عفونت اچ آی وی در کودکان می تواند سیر پیشرونده ي سریعی داشته باشد. ارائه صحیح درمان ضد رترو ویروسی موثرترین راه افزایش طول عمر کودکان مبتلا به اچ آي وي با نقص ایمنی پیشرفته است. در این قسمت مسائل مربوط به استفاده از درمان ضدرتروویروسی براي شیرخواران، کودکان و نوجوانان آلوده به اچ آی وی مورد بحث قرار می گیرد. باید توجه نمود که راه انتقال ویروس در اکثر نوزادان و کودکان از طریق انتقال از مادر به کودک بوده و لازم است در دوران بارداري، زایمان و بعد از زایمان براي پیشگیري از انتقال ویروس از مادر به کودك، اقدام به تجویز داروهای ضد رتروویروسی نمود. همچنین باید توجه نمود که تظاهرات بالینی عفونت اچ آی وی در کودکان متفاوت از بزرگسالان است. به منظور تشخیص عفونت در شیرخوارن زیر ۱۸ ماه نیاز است که از آزمون های ویروس شناختی (آزمون هایی که مبتنی بر حضور ویروس در خون هستند) استفاده نمود. علاوه بر این نشانه های بالینی نوزادان متولد شده از مادران آلوده به اچ آی وی نیز بررسی می شود.
همچنین همه نوزادانی که از مادران آلوده به اچ آی وی متولد شده اند، باید از ۶-۴ هفتگی پیشگیری دارویی با آنتی بیوتیک را دریافت کنند. لازم است تمام موارد فوق تحت نظر پزشک معالج صورت گیرد.
در ایران طبق اعلام وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی مادران آلوده به اچ آی وی نباید به نوزادان خود شیر بدهند و باید شیرخشک بجای شیرمادر تامین گردد.
شنبه 9 بهمن 1395
| 
